FAIDA ZA MAZIWA YA MAMA KWA MTOTO

FAIDA ZA MAZIWA YA MAMA KWA MTOTO
Maziwa ya matiti ni maziwa yanayotolewa na mama ili kumnyonyesha mwanawe. Maziwa hayo hutoa chanzo msingi cha lishe kwa watoto kabla ya wao kupata uwezo wa kula vyakula vingine, yaani watoto wachanga hadi umri kadri wanavyoweza kuendelea kunyonyeshwa. 

Kunyonyesha ni tendo la kumpa mtoto maziwa kutoka katika titi la mama moja kwa moja au kumnywesha mtoto maziwa ya mama yakikamuliwa kwa kutumia kikombe.  Maziwa ya mama ndiyo chakula bora kwa mtoto mchanga kuliko maziwa wengine au chakula kingine.

Shirika la Afya duniani (WHO) linapendekeza mtoto kunyonyesha maziwa ya mama pekee kwa miezi sita ya kwanza ya maisha, vyakula vizito huanzishwa mnamo umri  huu unapoongezeka,  hatua kwa hatua wakati ishara ya utayari huonekana, kunyonyesha huendelea kupendekezwa kama nyongeza mpaka angalau miaka miwili, au kwa muda mrefu jinsi mama na mtoto watakavyotaka. Maziwa ya mama ni chakula na kinywaji cha kwanza, na cha pekee kwa mtoto tangu anapozaliwa mpaka kufikia umri wa miezi sita.

Uzalishaji
Wanawake huweza kutoa maziwa baada ya kujifungua chini ya ushawishi wa homoni za prolaktini na okistosini. Maziwa ya kwanza kutolewa hujulikana kama kolostramu, ambayo huwa na kiwango cha juu cha imunoglobulini IgA ambayo huzingira njia ya utumbo. Hii husaidia kulinda mtoto mchanga mpaka mfumo wa kinga yake unafanya kazi vizuri, na inajenga athari ya kupumzika, huondoa mekoniamu na kusaidia kuzuia kujengwa upya kwa bilirubini (sababu muhimu ambayo huchangia ugonjwa wa macho kugeuka manjano).
Kiasi cha maziwa kinachotolewa hutegemea ni mara ngapi mama hunyonyesha na/au kusukuma maziwa, mama anayenyonyesha  mtoto wake zaidi au kukamua, ndivyo anavyotoa maziwa zaidi. Ni jambo la manufaa kunyonyesha kwa mahitaji- nyonyesha wakati mtoto anataka badala ya kufuata ratiba. 

 Muundo
Ufuatao ni muundo wa maziwa ya mama ikiwa ni mjumuisho wa virutubisho tofauti kama inanyoonyesha na viwango vyake husika. Muundo huu umejumuisha mafuta, protini, kabohaidreti na madini.


Baadhi ya ukweli muhimu kuhusu unyonyeshaji

Watoto walionyonyeshwa kwa kawaida huwa na afya bora zaidi, hukua na kuwa na maendeleo mazuri ikilinganishwa na wale wanaolishwa maziwa yasiyo ya mama. Kama watoto wengi zaidi wangenyonyeshwa maziwa ya mama pekee yake bila ya kitu kigine chochote laini au kigumu, hata maji inakadiliwa kwamba maisha ya kiasi cha watoto 800,000 wa umri chini ya miaka mitani yangeweza kuokolewa kila mwaka.

Kama watoto wataendelea kunyonyeshwa hadi miaka miwili na zaidi, afya na maendeleo yao hua bora zaidi.
 Watoto wachanga ambao hawanyonyeshwi maziwa ya mama wapo katika hatari zaidi ya kupata magonjwa au kupoteza maisha kwa magonjwa. Watoto wanaonyonyeshwa hupata kinga ya magonjwa kutoka kwa maziwa ya mama. 

Kunyonyesha ni njia ya asili na inayohimizwa ya kulisha watoto wachanga, hata kama kuna vyakula vingine vya watoto, maji safi, pamoja na mazingira mazuri na salama.

Faida za maziwa ya mama kwa mtoto
Faida kwa mtoto katika na baada ya kipindi cha utoto.

●Kupunguzwa kwa dari hatari ya kifo cha ghafla kwa watoto (SIDS).
●Inapunguza uwezekano wa kupata baadhi ya saratani kama vile saratani ya damu kwa watoto (leukemia).
●Hupunguza uwezekano wa kuambikizwa ugonjwa wa katikati mwa sikio, homa na viini vinavyoleta homa.
●Humpatia virutubisho (viini lishe) vyote anavyohitaji kwa uwiano ulio sahihi kwa ukuaji na maendeleo yake. Watoto walionyonya maziwa ya mama huwa na mwenendo mzuri pamoja na akili ukilinganisha na wale wasionyonya maziwa ya mama.
●Maziwa ya mama humeng’enywa (huyeyushwa) kwa urahisi tumboni mwa mtoto na hivyo  kutumiwa kwa urahisitumboni mwa mtoto na hivyo kutumiwa na mwili kwa ufanisi.
●Hayaleti mzio (allergies) kwa mtoto kama vile pumu.
●Hupunguza hatari ya  mwanzo wa ugonjwa wa kisukari wa mtoto
●Hupunguza matatizo ya meno
●Hupunguza hatari ya fetma baadaye katika maisha
●Hupunguza uwezekano wa kupata matatizo ya kisaikolojia
●Humpatia kinga dhidi ya maradhi mbalimbali kama kuharisha, magonjwa ya njia ya hewa na masikio.
●Humwezesha mtoto kukua kimwili na kwa ukamilifu.
●Huleta uhusiano mzuri na wa karibu kati ya mama na mtoto.

Faida kwa mama
●Hupunguza uwezekano wa kupata saratani ya mfuko wa uzazi, na matiti. 
●Husaidia kupunguza uzito au kumrudisha katika umbile lake la kawaida endapo alipata ongezeko kubwa la uzito kipindi cha ujauzito.
●Husaidia kulinda afya ya mama kwa kusaidia kurudi katika hali ya kawaida mapema baada ya  kujifungua.
●Pia hupunguza damu kutoka hivyo kuzuia upungufu wa wekundu wa damu (Anaemia).
●Hupunguza uwezekano wa mama kupata ujauzito mwingine hasa ndani ya miezi sita ya mwanzo na kipindi chote cha unyonyeshaji, ikiwa atanyonyesha mara nyingi kwa siku kwa kuwa hatopata hedhi.
●Maziwa ya mama ni safi na salama na hayahitaji matayarisho kama maziwa mbadala.
●Maziwa ya mama hupatikana muda wote katika joto sahihi.
●Hayabadiliki ndani ya titi na hata yakikamuliwa hukaa saa 8 katika joto la kawaida na saa 72 katika jokofu bila ya kuharibika.
●Hujenga na kuimarisha uhusiano wa karibu kati ya mama na mwanae.
●Mama anaponyonyesha mara baada ya kujifungua husaidia tumbo la uzazi kurudi katika hali yake ya kawaida mapema.
●Gharama yake ni ndogo (lishe bora kwa mama) tofauti na maziwa mbadala.
●Maziwa ya mama huokoa fedha na muda wa familia.
●Hutunza mazingira kwani hayaachi makopo au chupa kama maziwa mbadala.

Ni muhimu
~Mtoto aanze kunyonya ndani ya saa moja baada ya kuzaliwa.
~Mtoto anyonyeshwe maziwa ya mama ya mwanzo yenye rangi ya njano (colostrumu).
~Mtoto anyonyeshwe kila wakati usiku na mchana.
~Mtoto aendelee kunyonyeshwa maziwa ya mama pekee bila hata maji katika miezi sita ya mwanzo.
~Endapo mama ana maabukizi ya VVU, aanze (kama hajaanza bado) au aendelee kutumia dawa za kupunguza makali ya ukimwi na amnyonyeshe mtoto wake maziwa ya mama pekee kwa miezi 6, harafu amwanzishie vyakula vya kulikiza na kuendelea kumnyonyesha hadi atakapotimiza umri wa miaka miwili au zaidi.

Kumbuka
>Maziwa ya mama yana maji na virutubisho vyote anavyohitaji mtoto katika miezi 6 ya mwanzo kwa afya na ukuaji bora.
>Mama anaweza kukamua maziwa yake na mtoto kulishwa wakati mama anapikuwa mbali na mtoto wake.

Na 
Neema Robert
MwanaLishe
Fasmo Tanzania













Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Mitindo Yetu Ya Ulaji.

Image
MITINDO YA ULAJI Viumbe hai vyote akiwemo na mwanadamu huitaji chakula ili kuishi. Mwanadamu ana mahitaji makuu matatu na chakula ni hitaji muhimu zaidi ya mengine ambayo ni mavazi na malazi. Kwa umuhimu wa chakula, mwanadamu huitaji kula kila siku. Na inapotokea hajala au kavusha mlo kuna utofauti hujisikia. Utofauti huo waweza kuwa upungufu wa nguvu mwilini, kizunguzungu, na wengine hujisikia uwepesi wa mwili. Wewe ukishikwa na njaa unakuwaje au tabia gani hujitokeza? Watu wanamitindo mbalimbali ya ulaji. Mitindo ya idadi ya milo, wakati wa kula, aina ya vyakula na kiasi cha chakula na hii hutokana na sababu kadhaa. Sababu kama za kiuchumi, mazoea, ratiba ya mtu, sababu za kidini, umri, hali ya mwili na kiafya ya mtu husika pamoja na mazingira na upatikanaji wa vyakula. Kama picha inavyoonyesha hapo watu 4500 walioonyesha wao hula milo mingapi ndani ya masaa 24 yani milo kwa siku. Wapo wa mlo mmoja hadi milo minne na kuendelea. Kwani wewe unakula milo mingapi kwa siku na kwa nini? Wa
Read more

Nafasi ya Maziwa katika Afya Zetu.

Image
MAZIWA MAZIWA MAZIWA! Tulipokuwa shuleni tulijifunza makundi ya Wanyama kulingana na sifa zao. Moja ya kundi hili ni mamalia ambao sifa yao kuu ni Wanyama wanaonyonyesha akiwemo popo, binadamu, mbwa, ng’ombe, mbuzi, kondoo nk. Wanyama hawa hufanya hivi kwa kipindi fulani na kuacha kunyonyesha mtoto/watoto wao. Kwa mfano, ndama wa ng’ombe huachishwa akiwa na umri wa miezi 4 hadi 5, baadhi ya jamii za nyani huendelea kunyonyesha watoto wao hadi wanapofikia umri wa miaka 4 wakati tembo huendelea kumnyonyesha mtoto wake hata akiwa na umri wa Zaidi ya miaka 2. Hii ina maanisha kila mnyama anaezalisha maziwa ni kwa ajili ya mtoto/watoto wake tu. Pia tutakubali kuwa kila mnyama ana tabia zake katika kumuachisha mtoto wake kunyonya. Kwa binadamu, inashauriwa mtoto anyonyeshwe hadi atakapotimiza umri wa miaka 2 na ikiwezekana aendelee kunyonyeshwa, ingawa watu wengi hawafanyi hivyo. Wengine huishia mwaka mmoja na nusu na kuacha kumnyonyesha mtoto wake. Leo ni kilele cha maadhimisho ya Siku ya m
Read more

MADHARA YA UTENGANO WA KIJAMII YALIYOSABABISHWA NA COVID19

Image
Madhara ya Utengano wa Kijamii yaliyoletwa na COVID19 Nchi nyingi sasa duniani zimeanza kulegeza masharti ya tahadhari zilizowekwa zifuatwe ili kupunguza na hata kutokomeza maambukizi na madhara ya janga la virusi vya Korona. Ugonjwa wa Korona umeleta madhara mengi ya muda mfupi na mengine ya muda mrefu. Itachukuwa muda jamii yetu kurudi kwenye maisha ya kawaida, kiuchumi na kimahusiano baina ya watu hili ni kutokana na tahadhari tunazochukua na tulizochukua katika mapambano dhidi ya ugonjwa wa Covid19. Leo naomba tuzungumzie madhara ya muda mfupi na muda mrefu ya Kujitenga kijamii (Social distancing/Isolation ). Kujitenga kijamii ni moja ya njia iliyobuniwa na kuhamasishwa itumike katika kuzuia maambukizi ya Corona. Njia hii ililenga mtu kukaa umbali wa Mita moja na zaidi na hata kujifungia ikiaminika umbali huo mtu aongeapo au akikohoa virusi haviwezi kumfikia mwingine kwenye huo umbali. Njia hii imekuwa na msaada kwa kupunguza kasi ya maambukizi ndani ya wanajamii kwenye
Read more